Türkiye’nin girişimcilik ekosistemi, son yıllarda gözle görülür bir dinamizm sergiliyor. Hazırlanan son rapor, ekosistemin mevcut durumu ve geleceğe yönelik beklentileri detaylandırıyor.
Türkiye startup ekosistemindeki yatırımları inceleyen StartupCentrum, 2023 Türkiye Startup Ekosistemi Yatırım Raporu’nu yakın zamanda yayımladı. Rapor, 2022 yılında 1,74 milyar dolar olan yatırım hacminin, 2023 yılında 900 milyon dolara düştüğünü ortaya koydu. Bu düşüşte özellikle yabancı yatırımcıların sayısındaki azalmanın önemli bir rol oynadığı belirtildi. Öte yandan, yatırım sayısı 2022’de 387 iken, 2023’te 347’ye düştü, buna rağmen yatırım adedi pandemi öncesi döneme kıyasla yüksek bir seviyede kaldı, bu da bizlere pazarın dinamizmini koruduğuna işaret etti.
En yüksek 10 yatırım, tüm yatırımların %80’ini oluşturdu
2023’te gerçekleştirilen 347 yatırımdan en yüksek 10’u toplamda 714 milyon dolarlık bir hacme ulaşarak, tüm yatırımların yaklaşık %80’ini temsil etti. En yüksek ilk 10 yatırım ise Getir(500M$), Insider(105M$), GetirFinans(50M$), Binalyze(19M$), Vivoo(12M$), HotelRunner(6,5M$), Fazla(6M$), Grand Attic(5,3M$), Linktera(5M$) ve Bluedot(5M$) oldu.
Yapay zeka ve oyun yine ön planda
2023’ün hemen hemen her alanında konuşulan yapay zeka, girişimcilik ekosistemi içinde de pastadan en geniş payı almayı başaran dikey oldu. Yapay zeka ile çözümler geliştiren 42 girişim 2023 yılında toplamda 127 milyon dolara yakın yatırım aldı. 2023 yılında adet olarak en çok yatırımı alan dikey olsa da önceki yıllara göre düşüş gösterdi.
Oyun dikeyine olan ilgi ise adet olarak önceki yıla göre bir miktar artarak 38 yatırıma ulaştı. Ancak 2022 yılında 382 milyon dolar olan yatırım miktarı, 32 milyon dolara geriledi. Öte yandan sadece kadın kurucu ortaklara sahip oyun girişimlerinin son üç yılda yatırım almadığı dikkat çekti.
Sürdürülebilirlik & çevre yeni hype olabilir mi?
Sürdürülebilirlik ve çevre odaklı girişimler, 2023’te artan bir ilgi gördü. Atık yönetimi ve yenilenebilir enerji gibi alanlarda faaliyet gösteren 33 girişim yatırım aldı. Henüz yatırımlar düşük olsa da Fazla, Nicat ve Wastespresso gibi iddialı girişimlerin bulunduğu bir alan. İlerleyen yıllarda belki bir unicorn haberi de alınabilir.
Girişimlerin ne kadarının yatırım aldıktan sonra yoluna devam ettiği hakkında önemli bir analiz paylaşan StartupCentrum, 2023 yılında, 2019’da yatırım alan girişimlerin yalnızca yüzde 12,5’inin yatırım aldığı sonucuna ulaştı. Öte yandan bir yatırımı takiben ertesi yıl ikinci yatırımını alan girişimlerin oranı 2019’da %32 iken, 2022’de %22’ye geriledi. Raporda bu durumun ekosistemde hızlı artan yatırım sayısı ile kaliteli girişim sayısının aynı oranda artmadığına işaret ettiği belirtildi.
Yerli yatırımcının ilgisi devam ederken yabancı yatırımcı sayısı azaldı
Raporda paylaşılan bilgilere göre 2023 yılında 640 yatırımcı yatırım yaptı. Bunlardan 372’si bireysel yatırımcıyken 262’si kurumlardan oluştu. Yatırım yapan kurumlardan 173’ü yerli yatırımcılardan, 89’u ise yabancı yatırımcılardan oluştu. Geçtiğimiz iki yıla göre yerli yatırımcı sayısı aynı kalırken yabancı yatırımcı sayısında ciddi bir düşüş yaşandı.
Bireysel yatırımcıların tek başına katkısı 11,2 milyon dolar oldu.
Girişimcilik ekosisteminin önemli paydaşlarından olan bireysel/melek yatırımcıların yatırımları bir miktar azaldı. Sadece bireysel yatırımcıların katıldığı tur sayısı 2022’de 49 iken, geçtiğimiz yıl 42 oldu. Bu turlarda toplam 11,2 milyon dolar yatırım yapıldı.
StartupCentrum, raporun içerisinde ayrıca Türkiye Yatırımcı İlişki Ağı paylaştı.( https://startupcentrum.com/investor-relation-map ). Bu ağ haritası ile hangi yatırımcıların ortak yatırımlar yaptığına ve 2023 yılının çekim merkezi haline gelen yatırımcılara ulaşılabiliyor. İlişki ağına göre APY Ventures ve İstanbul Portföy Yönetimi, adet olarak en çok sayıda yatırım yaparken ortak yatırım yaptığı yatırımcı çeşitliliğinin de en çok olduğu iki yatırım şirketi oldu.
2024 Beklentileri Neler?
2024’ten ilk beklenti Türkiye’deki unicornların artacağı yönünde. Bazı yüksek tutarlı yatırımların da 2024’te karşımıza çıkacağı konuşulan konular arasında. Ancak yeni yılda faiz oranlarının artacağı beklentisi ile bireysel yatırımcıların startup yatırımından kaçma eğiliminde olması, yatırımları etkileyebilecek bir süreç olarak ön görülüyor. Türkiye’nin 2023 yılında yaşadığı büyük felaket, seçim belirsizliği ve 100. Yıl coşkusu, dalgalı bir seyirde olan ülke ekonomisini etkileyen önemli olaylardı. Ekoniminin 2024 yılında daha sabit bir düzlem üzerinde olmasını umut ederek yeni gelişmeleri takip etmeye devam edeceğiz. StartupCentrum’un hazırladığı raporun tamamına https://startupcentrum.com/report/2023-turkish-startup-ecosystem-funding-report adresinden ulaşılabilir.
